Franciszek Skaryna (przed 1490-1540), obywatel Wielkiego Księstwa Litewskiego, był wybitnym humanistą, drukarzem i wydawcą, tłumaczem Biblii na język ruski. Odegrał istotną rolę w kształtowaniu świadomości Białorusinów. W 1522 roku wydał w Wilnie pierwszą na terytorium Wielkiego Księstwa Litewskiego książkę, rodzaj modlitewnika „Małą książkę podróżną”. Książka została napisana w języku ruskim, który był wtedy językiem urzędowym Wielkiego Księstwa Litewskiego.

Mszę św. w wileńskiej katedrze odprawił biskup pomocniczy wileński Arūnas Poniškaitis, koncelebrowali: nuncjusz apostolski w krajach bałtyckich abp Petar Antun Rajič oraz posługujący w Wilnie ojcowie bazylianie z Kościoła greckokatolickiego. W liturgii uczestniczyli przedstawiciele korpusu dyplomatycznego, ambasadorowie i inni honorowi goście.

W swojej homilii biskup Arūnas Poniškaitis przypomniał fakty z życiorysu Skaryny, zwłaszcza jego związki z Wilnem, oraz osiągnięcia szesnastowiecznego humanisty: „Skaryna osiedlił się w Wilnie około 1519-1520 roku. Drukarnia, którą tu założył, była pierwszą drukarnią w Europie Wschodniej. Jego książki dorównywały najlepszym przykładom ówczesnego drukarstwa zachodnioeuropejskiego i odznaczały się estetycznym wyglądem”.

Biskup zwrócił uwagę, że ta „Mała książka podróżna” w rzeczywistości nie jest taka mała, jeśli chodzi o jej znaczenie. Psalmy w niej zawarte są głosem człowieka – człowieka cierpiącego, zmagającego się, prześladowanego, a jednak niezłomnie ufającego Bogu, wzywającego Go na pomoc – kontynuował biskup. – Dlatego ta mała książka dziś także przypomina nam, jak ważne jest, abyśmy potrafili oprzeć się na sobie nawzajem, wspierać się w drodze, budować jedność, budować pokój w naszym świecie, który jest pełen wszelkiego rodzaju napięć, wojen i gróźb wojennych. Ale Bóg jest naszym wsparciem i naszą siłą – wtedy, 500 lat temu, jak i teraz – przypomniał biskup Poniškaitis.

Na zakończenie biskup zaapelował: „Dziś, gdy wspominamy Franciszka Skarynę, światłego człowieka naszej ziemi, drogiego i ważnego dla wielu narodów – Białorusinów, Ukraińców, Litwinów, Polaków, Czechów, Włochów – gdy wspominamy go i wielkie dzieła edukacji i pojednania, których dokonał, módlmy się także, abyśmy i my, opierając się na Panu, potrafili budować pokój i jedność na naszej ziemi, w naszej ojczyźnie, na całym naszym kontynencie.”

Na Litwie rok 2022 ogłoszono Rokiem Skaryny. Z inicjatywą szerszego upamiętnienia Skaryny poprzez organizację Mszy świętych w różnych miejscach związanych z humanistą, ale w jednym dniu 20 stycznia 2022 r., wystąpiła strona litewska, która zwróciła się do arcybiskupów Wilna, Warszawy i Pragi. Jak podaje w komunikacie MSZ RP, celem inicjatywy jest „przypomnienie postaci Franciszka Skaryny, a jednocześnie podkreślenie wspólnego dziedzictwa i więzów kulturowych w naszym regionie. To także wyraz wsparcia dla białoruskiego społeczeństwa obywatelskiego w jego dążeniach do budowy niezależnego i demokratycznego państwa. To również znak solidarności ze strony Polaków, Litwinów i Czechów, którzy nie pozostają obojętni w obliczu represji, jakich ze strony reżimu Łukaszenki doświadczają nasi sąsiedzi – zarówno naród białoruski, jak i mniejszość polska”.

Msze święte upamiętniające postać wybitnego drukarza były dziś celebrowane w Połocku, gdzie się urodził, w Padwie gdzie studiował, w Pradze, gdzie zmarł, a także w Mińsku i Warszawie.

Franciszek Skaryna urodził się w Połocku przed 1490 r. a zmarł po 1540 r. w Pradze. Białoruski humanista, drukarz, wydawca, tłumacz Biblii z języka starocerkiewnosłowiańskiego na język ruski (starobiałoruski) studiował m. in. na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz w Padwie. Skaryna, jako obywatel Wielkiego Księstwa Litewskiego, poddany Jagiellonów, mieszkaniec Pragi, zajmujący godne miejsce również w pamięci Kościoła katolickiego na Białorusi jest niezwykle ważną, historyczną postacią dla kształtowania świadomości i tożsamości Białorusinów, niezależnie od wyznania.

Wydana w 1522 r. w Wilnie „Mała książka podróżna” jest zbiorem psalmów i różnego rodzaju pouczeń o charakterze dydaktycznym, składającym się z 22 części. Bogato iluminowana, skierowana była do podróżujących wiernych. Aż dziewięć części książki zawiera komentarze napisane przez samego Franciszka Skarynę. Jeden z egzemplarzy modlitewnika eksponowany jest w Pałacu Władców w Wilnie.