Reklama

Epitafia, które zachwycają

Średniowieczne epitafia Hansa Von Tschirnhaus i jego żony Magdaleny z domu Czettritz, właścicieli majątku w Sadach Górnych

Zdjęcia: ks. Mirosław Benedyk

Średniowieczne epitafia Hansa Von Tschirnhaus i jego żony Magdaleny z domu Czettritz, właścicieli majątku w Sadach Górnych

Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Sadach Górnych jest jedną z najmniejszych w diecezji świdnickiej, jednak historia miejscowego kościoła obejmuje kilkaset lat.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Sady Górne to maleńka miejscowość w województwie dolnośląskim, położona niedaleko Bolkowa, w powiecie jaworskim, oddalona o 68 km na południowy zachód od Wrocławia. Na skraju wsi, na wzniesieniu znajduje się niewielki kościółek otoczony obronnym murem, do którego prowadzi niewielka lokalna droga.

Zaczęło się od produkcji chmielu

Początki miejscowości sięgają XIII wieku. Sady były osadą książęcą i prawdopodobnie istniała tu kaplica dworska. Od 1282 r. Sady, zwane Pomerium (łac. za murami), produkowały chmielnik dla zakonników z Krzeszowa, a w 1305 r. podzieliły się na Sady Górne i Dolne. Początkowo wioska stanowiła własność książęcą, później należała do Zakonu Cysterskiego z Henrykowa, a następnie przeszła w ręce śląskiego rycerstwa. W XV-XVIII wieku majątek w Sadach Dolnych posiadała rodzina von Tschirnhaus (pol. Czyrna). Najbardziej znanym członkiem rodu był fizyk, matematyk, eksperymentator i filozof Ehrenfried Walther von Tschirnhaus, który miał znaczący udział w wynalezieniu europejskiej porcelany.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Istniejący katolicki kościół parafialny pochodzi z końca XIII wieku. Powstał jako budowla wczesnogotycka, został przebudowany w XIV wieku. Pierwsza udokumentowana wzmianka pochodzi z 1318 r. Był to wówczas kamienny kościół bez wieży. W 1506 r. z inicjatywy ówczesnego proboszcza wybudowano wieżę, a w 1507 r. zawieszono na niej dzwon. W 1838 r. zlikwidowano parafię w Sadach, a w 1899 r. świątynię gruntownie przebudowano i otoczono murem. Do 1945 r. Sady były filią parafii Bolków. Po zakończeniu wojny przybyli na te tereny dzisiejsi mieszkańcy z Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej, a wraz z nimi ks. Jan Szul, duszpasterz ludności polskiej. Dziś pochowany jest obok murów kościoła w Sadach. Przez wiele kolejnych lat kościół był filią parafii w Starych Bogaczowicach. Obecna parafia, w której skład wchodzą dwie wsie: Sady Górne i Dolne, została erygowana 5 czerwca 1985 r. Dziś wspólnota liczy łącznie ok. 600 dusz.

Reklama

Poczet rycerzy i dam

Ludzie od wieków na różne sposoby starali się przedłużać życie lub utrwalać pamięć o swojej egzystencji. Dowodem tego są poszukiwania eliksirów życia oraz groby, które przetrwały wieki i zachowały imiona czy też wizerunki pogrzebanych w nich osób. Bogate szlacheckie familie oraz późniejsze fabrykanckie rody również dążyły do szczególnie bogatego akcentowania pochówków.

Niezwykłe skarby skrywa opisywany przez nas kościół. Możemy w nim znaleźć unikaty w skali całej Europy – całopostaciowe epitafia i tablice nagrobne rodów rycerskich: von Tschirnhaus, von Schweinichen i von Reibnitz. Wykonane z szaro-żółtawego piaskowca płyty nagrobne znajdujące się wokół ołtarza zaskakują wyjątkową pieczołowitością wykonania i artyzmem, a pochodzą z okresu renesansu oraz wczesnego baroku. Uwagę zwracają szczegóły, np. żyły na dłoniach rycerza czy wiernie oddane elementy uzbrojenia.

W kościele zachowało się 21 nagrobków z czasów Hansa von Tschirnhausa i jego małżonki Magdaleny z domu Czettritz. Z tego związku urodziło się aż osiemnaścioro dzieci.

Architektura zabytku

Kościół już w czasach pruskich był budynkiem zabytkowym, i to nie tylko ze względu na szczególną jakość wykonania kamieni nagrobnych. Trzon średniowiecznej budowli sakralnej stanowi dziś masywna, otynkowana na biało budowla, z prostokątną nawą, z wysoką kwadratową wieżą, dolną nadbudową grobową przylegającą do dawnego prezbiterium i od strony północnej przystawioną do zakrystii.

Główne wejście prowadzi przez schludny, średniowieczny portal schodkowy z czerwonego piaskowca.

Jest ostrołukowy z wpisanym trójdzielnym otworem, ujętym w dwie smukłe kolumny z latynizowaną kapitelą. Na skrzydle drzwiowym zachowały się zabytkowe okucia. Szczyt zachodni i zakrystia wspierają szerokie uskokowe przypory. Okna nawy, chóru oraz zakrystii są okrągłe, ostrołukowe i osadzone w głębokich stropach. Wieża jest wyposażona ze wszystkich czterech stron w dużą arkadę łukową na poziomie dzwonnicy. Sześć lat temu dzięki fundacji parafian pojawił się na niej pierwszy polski dzwon, który nosi imię św. Jana Pawła II. Ten poprzedni, liczący sobie ponad 400 lat, po prostu pękł. Zabytek został przeniesiony do kościoła, gdzie można go podziwiać na specjalnej podstawie. Zarówno na obecnym dzwonie, jak i na jego poprzedniku widnieją słowa: „Wzywam na kazanie i zachęcam do modlitwy”. Cennym elementem wyposażenia jest renesansowa ambona z 1585 r.

Reklama

Parafialny strych

Wnętrze kościoła zdobi także duży XX-wieczny fresk, który wypełnia płaski sufit nawy. Jego głównym motywem jest Jasna Góra w Częstochowie, duchowa stolica Polski. Widok przedstawia pauliński klasztor z cudowną ikoną Czarnej Madonny.

Towarzystwo Miłośników Bolkowa wspomina o nietypowym zabytku skrytym na strychu kościoła. „Podczas eksploracji świątyni w wieży znaleźliśmy mocno zakurzony metalowy sarkofag. Po wstępnych oględzinach okazało się, że sarkofag należał do Jochena Ernsta von Tschirnhausa, który zmarł w wieku 36 lat, 2 miesięcy, 2 tygodni i 7 godzin w 1674 r. Na bokach sarkofagu w dolnej części znajduje się 8 tarcz herbowych, w górnej części – inskrypcje. Z przedwojennego opisu wynika, że wewnątrz sarkofagu znajdowała się drewniana trumna, która zawierała szczątki zmarłego. Jego ciało było okryte częściowo wtedy zniszczoną pikowaną kołdrą, jego włosy sięgały do ramion. Sarkofag znajdował się pod nieistniejącą dziś tablicą nagrobną” – piszą na portalu społecznościowym lokalni odkrywcy historii.

Kościół w Sadach Górnych przez wieki przechodził w ręce raz katolików, raz protestantów. Rody von Tschirnhaus i von Reibnitz były protestanckie. Pod koniec XIX wieku kościół popadł w ruinę. Ostatecznie w 1900 r. świątynia została odnowiona przez hrabiego Stanislausa von Hoyosa i poświęcona przez biskupa wrocławskiego. Od tego momentu sprawowane są tu Eucharystia i inne sakramenty.

W lesie obok kościoła parafialnego można odnaleźć nadszarpniętą przez ząb czasu kalwarię. Stacje Drogi Krzyżowej, w ludowym stylu, zostały wykonane w latach 80. z fragmentów ocalałych niemieckich nagrobków.

Podziel się:

Oceń:

+8 0
2020-08-05 07:20

Wybrane dla Ciebie

Co z postem w Wielką Sobotę?

Niedziela łowicka 15/2004

monticellllo/pl.fotolia.com

Więcej ...

Całun Turyński – badania naukowe potwierdzają, że nie został wyprodukowany

2024-03-28 22:00
Całun Turyński

Adobe.Stock

Całun Turyński

W Turynie we Włoszech zachowało się prześcieradło, w które według tradycji owinięto ciało zmarłego Jezusa - Święty Całun. W ostatnich latach tkanina ta została poddana licznym, nowym badaniom naukowym. Rozmawialiśmy o tym z prof. Emanuelą Marinelli, autorką wielu książek na temat Całunu - niedawno we Włoszech ukazała się publikacja „Via Sindonis” (Wydawnictwo Ares), napisana wspólnie z teologiem ks. Domenico Repice.

Więcej ...

Świdnica. Znakomite wieści dla świdnickiej katedry

2024-03-28 22:00
Proboszcz katedry podczas oprowadzania gości po katedrze

Beata Moskal-Słaniewska Prezydent Świdnicy

Proboszcz katedry podczas oprowadzania gości po katedrze

Stolicę diecezji odwiedziła Joanna Scheuring-Wielgus, wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, przywożąc ze sobą znakomite wieści dla miasta i jego dziedzictwa kulturowego.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Triduum Paschalne - trzy najważniejsze dni w roku

Triduum Paschalne - trzy najważniejsze dni w roku

Przerażające dane: 1937 osób między 15. a 17. rokiem...

Wiadomości

Przerażające dane: 1937 osób między 15. a 17. rokiem...

Sercanie: niepokoją nas doniesienia o sposobie prowadzenia...

Sercanie: niepokoją nas doniesienia o sposobie prowadzenia...

Tajemnica Wielkiego Czwartku wciąga nas w przepastną...

Wiara

Tajemnica Wielkiego Czwartku wciąga nas w przepastną...

Bratanek Józefa Ulmy o wujku: miał głęboką wiarę,...

Kościół

Bratanek Józefa Ulmy o wujku: miał głęboką wiarę,...

Jak przeżywać Wielki Tydzień?

Wiara

Jak przeżywać Wielki Tydzień?

Abp Galbas: Mówienie, że diecezja sosnowiecka jest...

Kościół

Abp Galbas: Mówienie, że diecezja sosnowiecka jest...

Świadectwo Abby Johnson: to, że zobaczyłam aborcję na...

Wiara

Świadectwo Abby Johnson: to, że zobaczyłam aborcję na...

Przewodniczący KEP: rozpoczynamy dziewięcioletnią...

Kościół

Przewodniczący KEP: rozpoczynamy dziewięcioletnią...