Już na samym początku warto zwrócić uwagę na fakt, że obrzęd poświęcenia pól, który zasadniczo odbywa się wiosną i stanowi modlitewną prośbę o urodzaje i błogosławieństwo w pracy rolniczej, w Sobótce obchodzony jest 20 lipca, kiedy już prace rolnicze są głęboko zaawansowane. A wszystko z powodu gradobicia i plagi głodu, która przed ponad wiekiem dotknęła mieszkańców. Aby wyprosić u Boga łaskę urodzaju i ochronę przed tego typu kataklizmami w przyszłości, postawiono krzyż z datą 1 sierpnia 1906 r. i napisem „Od powietrza, głodu, ognia i wojny i od nagłej i niespodziewanej śmierci, zachowaj nas Panie”. W tym roku krzyż został odnowiony i poświęcony przez bp. Tadeusza Pikusa.

Trochę historii

Według Leszka Zugaja, autora „Historii Gminy Bielsk Podlaski” (por. L. Zugaj, „historia Gminy Bielsk Podlaski”, AVALON, Lublin 2008), nazwa miejscowości wywodzi od soboty. Prawdopodobnie w tym dniu odbywały się tutaj targi. Miejscowość została założona w XVII wieku w ramach dóbr starostwa bielskiego. Sobótka wzmiankowana jest pod rokiem 1676 oraz w 1772 r. W pierwszej połowie XIX wieku wieś trafiła w ręce prywatne. Należała m.in. do Bolesława Ołdakowskiego, który był naczelnikiem powstańczym powiatu bielskiego w czasie powstania styczniowego z 1863/1864 r. Właśnie stąd kierowano powstaniem w powiecie bielskim. Według danych z 1889 r. Sobótka należała do pierwszego okręgu polskiego w gminie Pasynki. W roku 1944 majątek Sobótka rozparcelowano między wsią Sobótka i Hryniewiczami Małymi. Po wojnie została włączona do gromady Kotły, jednak w 1959 r. gromada ta została zlikwidowana i Sobótka oraz Sobótka Kolonia znalazły się w gromadzie Pasynki.

Miejsce pamięci

Zaraz po wjeździe do Sobótki, po prawej stronie drogi, można dostrzec miejsce pamięci, które stanowią dwa krzyże oraz tablica okolicznościowa. Jeden z krzyży upamiętnia wydarzenia z 1863 r.: „Powstańcom styczniowym z powiatu bielskiego, którzy walczyli, cierpieli, zginęli za Boga, wiarę, Ojczyznę, przeszli więzienia i zsyłkę na Syberię”. Napis na kolejnym głosi: „Ten krzyż postawiony staraniem Adolfa Chomickiego w 1912 r. 28 marca prosząc Pana Boga o opiekę nad rodziną i wsią Sobótka”. Prawdopodobnie ten krzyż nawiązuje do cudownego ocalenia miejscowości od zarazy cholery, która dziesiątkowała okoliczne miejscowości w XIX wieku.

Na uwagę zasługuje tablica okolicznościowa uroczyście odsłonięta w 2006 r. Nawiązuje ona do tragicznych wydarzeń związanych z II wojną światową, które nie ominęły i Sobótki. Historia rozpoczyna się w lutym 1944 r. W tym czasie w domu Stanisława Kotowicza – jednego z mieszkańców Sobótki, pojawili się partyzanci radzieccy, których celem było zabicie jednego z Niemców. Przerażony gospodarz poinformował o tym swoich sąsiadów. Mieszkańcy, zdając sobie sprawę z tego, co może grozić całej miejscowości za zabicie Niemca, postanowili zgłosić całe zdarzenie władzom niemieckim. W rezultacie siły niemieckie rozprawiły się z partyzantami. To jednak dopiero początek tragicznych wydarzeń. Dwa miesiące później sowiecki oddział im. Feliksa Dzierżyńskiego, ten sam, do którego należeli wspomniani partyzanci, prawdopodobnie w odwecie za donos, zamordował siedmiu mieszkańców Sobótki. Ośmiu osobom udało się przeżyć.

Ufundowana tablica wydarzenie to wspomina w następujący sposób: „Zginęli za Boga, wiarę i Ojczyznę. Pamięci 7 Polaków zamordowanych 7 kwietnia 1944 r. w Wielki Czwartek podczas napadu na wieś Sobótka przez sowiecki oddział partyzancki im. Feliksa Dzierżyńskiego z brygady „W imię Ojczyzny”. Osiem innych osób cudem uniknęło śmierci. Zamordowani: Adela Chomicka – lat 37, Józefa Chomicka – lat 27, Ksawery Kotowicz – lat 55, Stanisław Kotowicz – lat 53, Jan Kotowicz – lat 43, Stanisław Kotowicz – lat 14, Stanisław Kasperowicz – lat 17”. Tablica ustawiona jest w takim miejscu, że każdy przyjeżdżający do Sobótki nie może przejść obojętnie, aby nie wspomnieć tragicznie zamordowanych mieszkańców.

Z pasterską wizytą

W historię miejscowości niewątpliwie wpisuje się 16 maja 2017 r. Tego dnia Sobótkę odwiedził bp Tadeusz Pikus. Pasterz diecezji poświęcił odnowiony krzyż oraz wyremontowaną świetlicę wiejską. Tam też odprawił Mszę św. W uroczystościach udział wzięli: księża z parafii Matki Bożej z Góry Karmel, do której Sobótka należy, z ówczesnym proboszczem ks. Henrykiem Polakiem na czele, pracownicy Urzędu Gminy Bielsk Podlaski, radni oraz zaproszeni goście. Mieszkańcy wsi nie kryli wzruszenia i radości z powodu wizyty Księdza Biskupa. Radość ta była tym większa, że do Sobótki zawitał on po raz pierwszy.

Plany na przyszłość

Sobótka, mimo że nie należy do największych miejscowości, jest dumna ze swojej historii. Żywo czci swoich bohaterów i pielęgnuje pamięć o nich. Jak podkreśla obecny sołtys Przemysław Pawełkiewicz, pragnieniem mieszkańców jest, aby Sobótka zaistniała na mapie historycznej i turystycznej Podlasia. Wyraża nadzieję, że turyści docenią walory przyrodnicze miejscowości i chętnie ją będą odwiedzać. Odnowiona świetlica to jedna z pierwszych inicjatyw mieszkańców, która ma uatrakcyjnić miejscowość. Niewątpliwie dogodne i urocze położenie nad rzeką, jak i historia tego miejsca, będą przyciągać zainteresowanych turystów.